Fas: Otomotiv Sektöründe Büyüyen Küresel Merkez

Afrika ve Avrupa’nın kesişme noktasında yer alan Fas, inovasyonun gelenekle buluştuğu ve fırsatların sınır tanımadığı otomotiv sektöründe hızla küresel bir güç merkezi hâline geliyor. İstikrarlı siyasi durumu, coğrafi avantajı, iş dostu ortamı ve devlet teşvikleri bu ülkeyi cazip bir yatırım destinasyonu kılıyor.

Fas’ın otomotiv sektörü, Renault’un 2013 yılında pazara katılmasının ardından Grup PSA ve diğer birçok büyük oyuncunun katılımıyla önemli ölçüde genişledi ve ülkeyi otomotiv sektörü açısından yeni bir küresel merkez hâline getirdi.

Fas otomotiv sektörü, Afrika’nın önde gelen binek otomobil üreticisi ve ülkenin en çok ihracat yapan sektörü olarak gitgide gelişiyor. 250’yi aşkın uluslararası tedarikçi ve %60 entegrasyon oranıyla söz konusu ülke, yıllık 700.000 araç üretiyor. 2023 yılında ihracat miktarı %27 oranında artarak 14 milyar dolara ulaşmıştı. Ayrıca Fas’ın jeostratejik konumu ve yalnızca 14 km mesafedeki Avrupa’ya yakınlığının yanı sıra Afrika’daki en iyi deniz bağlantı merkezi olması sayesinde büyük pazarlara kolay erişim sunuyor. Sektör iyi eğitimli, rekabetçi bir iş gücünden ve dünya standartlarında sanayi bölgelerinden faydalanıyor.

Renault, PSA, Toyota ve Ford gibi büyük oyuncular ülkeye kayda değer yatırımlar yapıyor. Renault’un Tanca’daki üretim tesisi hem sıfır karbon hem de sıfır endüstriyel sıvı emisyonlu olmasıyla dikkat çekiyor. Ayrıca, Somaca (Société Marocaine de Construction Automobile) gibi yerel aktörler, genellikle uluslararası üreticilerle ortaklıklar kurarak veya lisans anlaşmaları kapsamında araçlar üreterek sektöre önemli katkılarda bulunuyor.

Fas, ülkenin bir otomotiv üretim merkezi olarak cazibesini yansıtan uluslararası üreticilerin üretimlerini genişletmeleri veya yeni tesislere yatırım yapmaları ile olağanüstü bir genişleme kapasitesi sergiliyor. Söz konusu ülke, 50’yi aşkın ülkeye ve 1,3 milyar tüketiciye erişim sağlayan geniş bir Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) ağı kurdu. Bu anlaşmalar arasında Avrupa Birliği, Amerika Birleşik Devletleri, Türkiye ve Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı gibi önemli ekonomik ortaklarla yapılan STA’lar da yer alıyor. Ayrıca Fas, İzlanda, Lihtenştayn, Norveç ve İsviçre ile birlikte Avrupa Serbest Ticaret Birliği’nin (EAFT) bir parçasıdır. Bölgesel olarak Fas, Agadir Anlaşması kapsamında Ürdün, Tunus ve Mısır ile STA’lara sahip olup çok sayıda Arap ülkesi ile Büyük Arap Serbest Ticaret Anlaşması’na (GAFTA) katılmış durumda. Dahası Fas, Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Bölgesi’nin (AfCFTA) bir üyesi. Bu durum da Afrika kıtası genelinde bağlantı ve ticaret fırsatlarını artıran unsurlardan biri.

Bahsi geçen gelişmelerin yanı sıra, Gotion High-Tech gibi Çinli şirketler Fas’ı elektrikli otomobil aküsü üretimi ve ihracatı için önemli bir merkez hâline getirmek üzere, toplamda en az 2,45 milyar avroluk yatırımla iş birliği yapıyor. Söz konusu ortaklık, Fas’ın küresel otomotiv endüstrisindeki stratejik öneminin ve artan etkisinin altını çiziyor.

İleriye dönük olarak Fas, üretimi tamamen karbondan arındırmanın yanı sıra 2025 yılına kadar %80 entegrasyon oranına ulaşmayı ve 1 milyon otomobil üretmeyi hedefliyor. Bu hedefler Fas’ı küresel olarak en rekabetçi otomotiv platformu olarak konumlandıracak ve hâlihazırda kapsamlı olan ekosistemine yeni oyuncu kategorileri çekecektir.

Rekabetçi üretim maliyetleri ile yerel otomotiv tedarik zinciri maliyetleri düşürüyor ve ithalata bağımlılığı azaltıyor. Konvansiyonel araç üretimine ek olarak, hükûmet ve sektör paydaşlarının teşvikler ve altyapı geliştirme yoluyla elektrikli araçların benimsenmesini teşvik etmesiyle elektrikli araçlara olan ilgi giderek artıyor. Ayrıca, otomotiv sektöründe sürdürülebilirlik ve çevre dostu uygulamalara yönelik artan bir dikkat söz konusu. Şirketler karbon emisyonlarını ve çevresel etkiyi azaltmak üzere yeşil teknolojileri benimsiyor ve çevre dostu üretim süreçleri uyguluyor. Bu eğilimler toplu olarak Fas’taki otomotiv sektörünün dinamik yapısını ve küresel endüstrinin sürdürülebilirlik, yenilikçilik ve pazar genişlemesine yönelik değişimleriyle uyumunu yansıtıyor.

Diğer yandan, dünyanın en büyük 12., Avrupa’nın ise en büyük 3. otomotiv üreticisi olan Türkiye, otomotiv sektöründe ön sıralarda yer alıyor. Türkiye ve Fas’ın bu sektördeki ortaklığı, her iki gelişmekte olan ekonomi için de olağanüstü bir fırsat sunuyor. Türk ihracatı lehine önemli bir ticaret açığı olmasına rağmen, Türkiye Fas’tan yarım milyar doların üzerinde otomotiv ürünü ithal ediyor ve bu da söz konusu sektörün her iki ülkenin de uzmanlık, teknoloji ve kaynak paylaşımından faydalanabileceği karşılıklı iş birliği açısından bir odak noktası olduğunu vurguluyor.

Türkiye’nin araç üretimindeki yerleşik liderliği ve Fas’ın stratejik konumu ve genişleyen endüstriyel kabiliyetleri ile iş birliği çabaları, özellikle elektrikli ve yeşil enerjiye dayalı araçlarda inovasyonu teşvik edebilir. Ayrıca, Türkiye’nin öncü yerli üretim elektrikli otomobil markası TOGG, Fas’ın NEO ve Namix gibi yenilikleriyle birleştiğinde, Çin’in hakimiyetine karşı rekabet etmeyi amaçlayan ortak yatırım potansiyelinin altını çiziyor. Söz konusu iş birliği yalnızca pazar rekabetçiliğini artırmakla kalmayıp aynı zamanda ekonomik bağları güçlendirerek her iki ülkede de sürdürülebilir büyümeyi teşvik ediyor.