BUSINESS DIPLOMACY / 11

102 tecting the waterways and cistern system in Istanbul in the Roman, Byzantine and Ottoman periods and transferring them to the Spatial Information System”, I will talk more about our findings in Hagia Sophia in the rest of my paper. However, when it is about Istanbul and water, it is not easy to focus only on Hagia Sophia. WATERWAYS UNDER HIPPODROME AND TOPKAPI PALACE ARE CONNECTED TO HAGIA SOPHIA The water channels that we discovered under Hippo- drome and Topkapı Palace are connected to Hagia Sophia. So, we must think of the subterranean struc- tures of Hagia Sophia in this respect. We discovered waterways, drainage channels, wells, and cisterns in our findings and unearthed five unknown struc- tures built in the 4th and 5th centuries under Hagia Sophia. These structures merged with the channels and sometimes turned into water reservoirs by the cistern plasters. The largest of them was under the inner narthex of the structure. Medieval sources say that in the area where Topkapı Palace is located today, there were Apollo, Artemis, and Aphrodite temples left from the first colonists and renovated by Roman Emperor Septimus Severus in the 2nd century AD. It is also thought that there was a Tetrastoon (a courtyard enclosed by four porticoes) and a Helios Temple around Hagia Sophia. When Dorian colonists landed on the peninsula, they realised that this well-strategical place had no freshwater source. And it was not until olduğu tahmin ediliyor. Ayasofya çevresinde ise bir Tetrastoon (dört yanı revaklarla çevrili alan) ve Helios Tapınağı olduğu düşünülüyor. Dor kökenli kolonistler yarımadaya ayak bastığında, stratejik açıdan son derece elverişli olan bu bölgede tatlı su kaynağı olmadığını fark etti. Uzaklardan su taşıyan kemerlerin ve su yollarının yapılması içinse yaklaşık bin yıl geçmesi gerekiyordu. Bu yüzden buldukları ilk çözüm, kuyular açmaktı. Ayasofya’nın içi ile bahçesinde araştırdığımız ve çeşitli dalışlarda bulduğumuz dokuz ve Topkapı Sarayı alanı içinde keşfettiğimiz 15 kuyudan bazıları, bölgenin en eski su kaynakları. TESPIT ETTIĞIMIZ KUYULAR, YERALTI SARNICI SÖYLENCESININ KAYNAĞI Ayasofya’da tespit ettiğimiz 10 kuyudan içlerinde yaklaşık 10 metre su bulunan ikisi yapının içinde batı ekseninde; üçü güneyde türbeler bahçesinde olmak üzere farklı yönlerde yapının etrafını sarmaktaydı ve eski kaynaklarda bahsedilen kutsal kuyunun yerini de tespit etmiştik. İşte bu kuyular da 14’üncü yüzyıldan başlayarak çok defa Avrupalı gezginler ve Osmanlı tarihçileri tarafından bahsedilen devasa bir yeraltı sarnıcı söylencesinin de kaynağı… Söz konusu sar- nıcın büyüklüğü kimi zaman o kadar abartılmış ki içinde kayıklarla gezilebildiği, hiç yağmur yağmasa da ruhbanlara 10 yıl yetecek kadar su bulundurdu- When Dorian colonists landed on the peninsula, they realised that this well- strategical place had no freshwater source Dor kökenli kolonistler yarımadaya ayak bastığında, stratejik açıdan son derece elverişli olan bu bölgede tatlı su kaynağı olmadığını fark etti ACTUAL | AKTÜEL Of the 10 wells found inside and in the yard of Hagia Sophia and 15 wells found in the Topkapı Palace area, some are among the oldest water sources in the region Ayasofya’nın içi ve bahçesinde bulduğumuz 10, Topkapı Sarayı alanı içinde ise keşfettiğimiz 15 kuyudan bazıları; bölgenin en eski su kaynakları