Ülke Ekonomisi ve Kamu Diplomasisi Açısından Diasporanın Rolü: Türk Diasporası

Türkiye Cumhuriyeti, Osmanlı İmparatorluğu’nun mirasından doğan bir ülke olarak, tıpkı Roma İmparatorluğu misali imparatorluk çapında erişilebilirliğe sahip bir ülkeydi. Hâliyle, Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşünün ardından Türk milletinin bir kısmı Osmanlı topraklarında kalırken bir kısmı ise bugünkü Türkiye Cumhuriyeti topraklarının dışına göç etmişlerdir. İkinci büyük dalga ise İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra meydana gelmiştir. Birçok Türk, işçi olarak Almanya’ya göç etmiştir. Küreselleşmeyle birlikte Türkler de diğer uluslar gibi dünyanın dört bir yanına yayılmaya başlamışlardır.

Çoğunluğu Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’ne dağılmış olmak üzere dünya çapında yaklaşık 10 milyon Türk diasporası bulunmaktadır. Kendilerine özgü kültürel ve ekonomik karakteristiklerine sahip olmanın yanı sıra kuvvetli bir ekonomik güce ve etkiye sahip olan diasporamız, bulundukları bölgelerde yerel ekonominin gelişmesine, refahına, ekonomisine ve kültürüne de olağanüstü katkılarda bulunmuşlardır.

Geçmişe baktığımızda, diğer ülkeler ve Türkiye arasındaki ekonomik uçurum, kültürel farklılıklar ve de sosyal sistem farklılıkları nedeniyle Türk diasporasının yerel topluma katılımı zor olmuş ve  Türk diasporası hak ve çıkarlarını tam anlamıyla korumakta zorlanmıştır. Bu süreçte göze çarpan bir unsur “ayrımcılık” olmuştur. Son yıllarda ise Türkiye’nin yumuşak gücünün ve dünyadaki etkisinin artması sonucunda, Avrupa’daki ve diğer ülkelerdeki Türk diasporasının konumu da güçlenmiştir.

Bir ülke güçlü ve ulusu refah içinde olursa, diasporası saygı görür ve statü sahibi olur. Lakin o ülke zayıf ve güçsüz olursa diasporası da aşağılanma ve ayrımcılıklarla karşılaşması söz konusudur. Tarihte örnekler bu durumu defalarca doğrulamıştır. Bugün ise Türkiye’nin ulusal gücü arttıkça ve uluslararası statüsü dünya sahnesinin merkezine yaklaştıkça, Türk diasporası, anavatanın gücünü ve desteğini derinden hissetmekte ve kendilerinin bu milletin büyük yolculuğunun bir parçası olduğunu derinden anlamaktadırlar.

Günümüzde dünyanın dört bir yanına dağılmış 10 milyon Türk diasporası mevcuttur. Türk Diasporası, ülkemizin diğer ülkelerle olan ilişkilerimizin güçlenmesinde doğal bir avantaja sahiptir. Diasporanın ülkeler arasında kültürel ve ekonomik ilişkileri açısından önemli bir köprü ve bağ olarak işlev görmelerinin yanı sıra kamu diplomasisinin aktif birer katılımcısı ve destekleyicisi konumunda olmaları da Türk diasporasının önemini arttırmaktadır.

Türk diasporası, Türk kamu diplomasisinin önemli bir aracıdır. Hem kendi milli kodlarının hem de bulundukları bölgenin özelliklerini taşımakta olup, kamu diplomasisi açısından kayda değer bir iletişim kanalı olma niteliğine sahiplerdir. Başka bir ülkede yaşamalarına rağmen ana vatanla bağlarını koparmamaları; çok kültürlü davranışları ve sosyalleşme davranışları yalnızca ulusal duyarlılık yoluyla kamu diplomasisinin birer unsuru haline gelmeleriyle değil, aynı zamanda iki ülke arasındaki kamu diplomasisi için de köprü işlevi görmektedir.

Türk diasporası, Türkiye’nin ekonomik yapılanmasında da önemli bir rol oynamaktadır. Yurt dışında edindikleri servet ve kaynaklarla Türkiye’ye yatırım yapmaları, ülkenin ekonomik kalkınmasına muazzam bir enerji sağlamaktadır. Türk diasporası aynı zamanda Türkiye’nin daha geniş bir pazar geliştirmesine ve iş fırsatlarını çeşitlendirmesine yardımcı olmaktadır.

10. DTİK Dünya Türk İş Kongresi İstanbul’da Düzenleniyor

Türkiye, kuruluşunun yüzüncü yılında Dünya Türk İş Konseyi (DTİK) aracılığıyla dünyanın dört bir yanındaki Türk diasporasını bir araya getiriyor.

Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) bünyesinde 26.12.2007 tarihinde ilk özel amaçlı İş Konseyi olarak kurulan DTİK, yurt dışındaki büyük uluslararası şirketlerin karar alma süreçlerinde söz sahibi olmuş Türk girişimcilerin ve başarılı Türk profesyonellerinin dağınık ağlarını tek bir çatı altında toplayıp koordine ederek lobi faaliyetlerini canlandırmayı ve geliştirmeyi hedeflemektedir. 6 kıtaya dağılmış Türk diasporasına ortak bir platform sunmaktadır. Ayrıca, Türk girişimcilerin yurt dışında karşılaştıkları sorunlara çözüm getirmeyi ve Türkiye’nin dünya çapında daha güçlü bir imaja sahip olmasını için öncülük etmeyi amaçlamaktadır.

DTİK; 2009, 2011 ve 2016 yıllarında yaklaşık 80 ülkeden gelen ve sayısı 2000’i aşkın Türk girişimci ve profesyonelin katılımıyla Dünya Türk İş Konseyi Kurultayı’nı düzenlemiştir. DTİK’in en önemli faaliyetlerinden biri olan 10. Dünya Türk İş Konseyi Kurultayı, bu yıl 15-16 Eylül 2023 tarihleri arasında Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ev sahipliğinde İstanbul’da gerçekleştirilecek. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş, DEİK/DTİK Başkanı Nail Olpak, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) Başkanı Abdullah Eren, Türk Devletler Teşkilatı (TDT) Genel Sekreteri Kubanıçbek Ömüraliyev ve dünyanın dört bir yanındaki Türk diasporası üyeleri, söz konusu kurultaya katılım sağlayacaktır.

Kişilerin hissettiği onur ve üzüntü bazı durumlarda ana vatanlarının ve uluslarının kaderiyle yakından bağlantılı olabilmektedir. Türkiye’nin yurt dışında yaşayan çocuklarının bu durumu çok iyi anladığını düşünüyorum. Dünyanın 6 kıtasında 10 milyonlarca Türk diasporası yaşamakta, farklı alanlarda sayısı oldukça fazla seçkin Türk vatandaşı yaşamaktadır. Bu vatandaşlarımız yaşadıkları ülke için çok değerli ve önemli işler yapıyor hatta belirleyici roller de oynamaktadırlar. Türk kültürünün paylaşılması ve Türkiye’nin hikayesinin anlatılmasında Türk diasporasının önemli bir görev üstlenmektedir. Diasporamız yalnızca Türk kültürünün mirasçıları olmakla kalmamış, aynı zamanda dünya ile bütünleşmiş ve çok kültürlü toplumun önemli bir parçası haline gelmiş olmalarıyla yerel kültürle de tamamen bütünleşmişlerdir. Bu anlamda, diğer ülkelerle kültürel alışverişte bulunmakta, dünyanın Türkiye’yi daha iyi anlamasını sağlamakta; bu sayede ekonomik ve siyasi ilişkilerde daha büyük iş birliklerinin öncüsü olmaktadırlar.

Cumhuriyetimizin 100. Yılında düzenlemekte olan 10. DTİK Dünya Türk İş Kongresi’nin ülkemiz ve milletimiz için yeni ufuklar kazandıracak, Türk diasporasının bütünlüğü ve gücüne ivme katacaktır.

Türkiye Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) bünyesinde DTİK Çin Danışmanı, Şanghay Uluslararası Çalışmalar Üniversitesi Karşılaştırmalı Siyaset ve Alan Çalışmaları Doktora Adayı ve Şanghay Küresel Yönetişim ve Alan Çalışmaları Akademisi (SAGGAS) Araştırma Görevlisi, Ahmet Faruk IŞIK