Büyüyen Afrika’da Güçlenen Türkiye

Afrika, tarihî ve kültürel yakınlığının yanı sıra ticaret ve yatırım açısından da Türkiye’nin önemli bir ortağıdır. Türkiye, kıta ile ilişkilerini geliştirmek amacıyla 2005’i Afrika Yılı ilan etmiş; bununla beraber 2008’in Ocak ayında da Etiyopya’nın başkenti Addis Ababa’da gerçekleştirilen Afrika Birliği Zirvesi’nde alınan bir kararla Afrika’nın stratejik ortağı olduğunu teyit etmiştir. Aynı yıl İstanbul’da gerçekleştirilen Türkiye-Afrika Ortaklık Zirvesi ise Türkiye’nin kıta ile ilişkilerini yönlendiren politik bir çerçeve olması bakımından önem arz etmektedir. Türkiye, Afrika’daki tecrübelerine dayanarak kıtada öncelikle barış ve güvenliğin, sonrasında ise sosyoekonomik büyümenin ve sürdürülebilir kalkınmanın nasıl sağlanacağı konusunda uzun vadeli bir vizyon geliştirmiştir. Afrika Birliği’nin 2063 sayılı Kalkınma Gündemi ve bu Gündem’in Birinci On Yıllık Uygulama Planı kapsamında da Türkiye; kıtada somut projeler geliştirmeyi, böylelikle ekonomik ve siyasi ilişkilerimize ivme kazandırmayı amaçlamıştır. Buna istinaden Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu’nun (DEİK) bünyesinde faaliyet gösteren Afrika İş Konseyleri; değişen ve gelişen Afrika’ya yönelik ekonomik ve ticari stratejilerin oluşturulması, Türk iş insanlarının kıtadaki aktivitelerinin artırılması ve çeşitlendirilmesi adına 45 iş konseyi ve 50 karşı kanat kuruluşu ile çalışmalarını sürdürmektedir. Son olarak da Afrika İş Konseyleri tarafından geliştirilen 3. Ülkelerle İş Birliği stratejisi kapsamında Macaristan, Fransa, Almanya ve Japonya ile toplantılar organize edilmiştir. Ayrıca üye firmaların iş geliştirme faaliyetlerine destek olmak amacıyla bölgesel kuruluşlarla (Afrika Birliği Komisyonu, ECOWAS-Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu ve COMESA-Doğu ve Güney Afrika Ülkeleri Ortak Pazarı) iş birliği anlaşmaları imzalanmış ve çok taraflı faaliyetler düzenlenmiştir. 2020 yılında İstanbul’da düzenlenmesi öngörülen 3’üncü Türkiye-Afrika Ortaklık Zirvesi ile eş zamanlı organize edilecek 3’üncü Türkiye-Afrika Ekonomi ve İş Forumu’nda ise Afrika ülkelerinin kalkınmasına katkıda bulunacak farklı alanlardaki projeler Türk özel sektörüne sunulacak ve somut iş bağlantıları kurulması için platformlar oluşturulacaktır.

KÜRESEL EKONOMİDE GÜÇLENEN AFRİKA

IMF ve OECD’ye göre küresel ekonominin 2020 yılında yüzde 3 büyümesi beklenirken Afrika’nın bu dönemde yüzde 4,1 oranında büyüyeceği öngörülmektedir. Bu da Afrika ekonomilerinin önümüzdeki yılda da güçleneceğini ve kıtanın küresel boyutta yatırım ve ticaret yapma yönünden en iyi seçeneklerden biri olacağını gözler önüne sermektedir. Sahraaltı Afrika ülkelerinin son 10 yılda sergilediği yüzde 5’lik büyüme performansı, kıta genelinde yaşam standartlarının iyileşmesi ve makroekonomik yönetim ile yapısal reformlara gösterilen bağlılık; kıta ülkelerinin küresel pazarlara katılma imkânlarını da giderek artırmaktadır. Afrika Kalkınma Bankasının bu yılki raporuna göre kıtadaki bölgesel entegrasyonun sadece ticari ve ekonomik iş birliği ile sınırlı kalmayıp malların bölgeler arasında dolaşımının serbest olacağına dair Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Bölgesi (AfCFTA) anlaşması, Afrika’nın önümüzdeki yıllarda toplam kazancının yıllık 134 milyar doların üzerine çıkabileceğini göstermektedir. Bu minvalde AfCFTA, Türkiye’nin Afrika ülkeleri ile olan bilateral ekonomik ve ticari ilişkilerini bölgesel bir perspektifte değerlendirmesi gerektiğini gündeme getirmekle beraber Afrika kıtası içerisinde gerçekleştirilecek olan yatırımları daha avantajlı kılacaktır. Zira bu anlaşmayla Afrika’da üretilen ürünlerin gümrükten muaf bir şekilde kıta içinde serbest dolaşımı mümkün hâle gelecektir. Entegrasyonun sağlanmasında diğer bir önemli bir gelişme ise CFA frangını resmî para birimi olarak kullanan 15 Afrika ülkesinden oluşan Batı Afrika Devletleri Ekonomik Topluluğu’nun (ECOWAS), “ECO” isimli yeni para birimine geçilmesi konusunda mutabakata varması olmuştur. Bu ülkelerin yeni para birimine geçişi, ekonomilerinin ve ticari ortaklıklarının nasıl etkileneceği sorularını da gündeme taşımaktadır. AfCFTA Anlaşması ve CFA frangının kullanımına ilişkin güncel gelişmeler kapsamında DEİK Afrika İş Konseyleri; Türkiye ve Afrika arasındaki ekonomik ve ticari ilişkileri yakından takip ederek, kıtadaki doğal rezervlerin ve insan kaynağının Afrikalılara yarar sağlayacağı şekilde, kıta ülkelerinin sosyal ve ekonomik kalkınmalarına destek olmayı hedeflemektedir. Ayrıca Afrika’nın önemli sorunlarından biri olan göçe karşı Türk yatırımcı ve müteahhitlik firmaları, burada geliştirdikleri projelerde rakiplerinin aksine yerel işçi istihdam ederek kıtadaki işsizlik sorunu ile mücadele etmektedir. Söz konusu yaklaşımlarından dolayı Türk müteahhitlik firmalarının Afrika hükümetleri tarafından olumlu karşılanması, Türkiye’nin bölgedeki performansının ve potansiyelinin her geçen gün arttığının bir göstergesidir.

DEİK/Afrika Bölge Direktörü Barış Çuvalcı