TEMSAN’ın Yeşil Enerji Teknolojileri

Son dönemde iklim değişikliği ile ilgili politikalar ulusal ve uluslararası gündemlerin önemli konularından biri haline gelmiştir. Avrupa Birliği’nin 2019 yılında yayımladığı Avrupa Yeşil Mutabakat’ı (AYM), Amerika Birleşik Devletleri’nin Paris Anlaşması’na geri dönmesi, Uluslararası Enerji Ajansı’nın yayımladığı 2050 Net Sıfır Yol Haritası, Birleşmiş Milletler 26. Taraflar Konferansı (COP 26) gibi gelişmeler uluslararası gündemin şekillenmesinde rol oynamaktadır.

Konu başta kamu kurumları olmak üzere iş dünyası, akademisyen ve sivil toplum örgütleri tarafından yakından takip edilmekte ve gerekli politika adımları atılmaktadır. Yeşil yatırımların ülkemize çekilmesi ve ilgili tüm politika alanlarında yeşil dönüşümün desteklenmesini hedefleyen bir yol haritası niteliğindeki Yeşil Mutabakat Eylem Planı Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanarak Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile 16.07.2021 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.

Paris Anlaşması’nın onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanunun 7 Ekim 2021 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanması da önemli köşe taşlarından birisidir. Anlaşmanın onaylanması 11 Ekim’de BM Sekretaryasına bildirilmiş olup 30 gün sonra Anlaşma yürürlüğe girmiştir. Küresel emisyonların 2030’a kadar en az yüzde 50 azaltılmasının hedeflendiği Paris Anlaşması ile 2050’de net sıfır emisyon ekonomiye ulaşılması amaçlanmaktadır.

Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından düzenlenen 2022 İklim Şurası da ülkemizin 2053 net sıfır emisyon ve yeşil büyüme hedefleri doğrultusunda stratejik hedefleri belirlemek bağlamında öncelikli eylemleri içeren bir yol haritası oluşturmak amacıyla gerçekleştirilmiştir. 1 Hafta süren şura boyunca sera gazı azaltımı, bilim ve teknoloji, yeşil finansman ve karbon fiyatlama, iklim değişikliğine uyum, yerel yönetimler, göç, adil geçiş ve diğer sosyal politikalar alanlarında kurulan komisyonlarla mevcut durum analizi yapılmış ve atılması gereken somut adımlar tartışılmıştır.

İklim değişikliğinin tarımdan sanayiye, enerjiden çevreye finanstan dış ticarete kadar birçok alana yayılan etkisi bulunmakta olup atılan tüm politika adımlarının bu anlamda eşgüdüm içinde ve fırsatlara odaklanacak bir yaklaşımla atılması önem arz etmektedir. Bu çerçevede bize göre atılacak adımların merkezine yeşil enerji teknolojilerinin oluşturulması oturtulmalıdır.

Bu yazımızda DEİK üyesi firmalardan TEMSAN’ın (Türkiye Elektromekanik Sanayii A.Ş.) bu alanlarda son dönemde geliştirdiği yeşil enerji teknolojilerini tanımaya doğru bir yolculuk yapacağız. Ama önce hep birlikte TEMSAN’ı tanıyalım.

TEMSAN

TEMSAN, 13.11.1975 gün ve 7/10907 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’na ek Ana Sözleşme ile kurulmuş olup 1977 yılında faaliyete geçmiştir. Sermayesinin tamamı kamuya (Hazine ve Maliye Bakanlığı) ait olan TEMSAN’ın kuruluş amacı; enerji sektöründe üretim, iletim, depolama ve dağıtım tesisleri ile endüstriyel tesisler için her türlü mal, hizmet, danışmanlık ve yapım işlerini üstlenmek bu tesislerde kullanılan ekipmanlara ve sistemlere ait test, Ar-Ge ve Ür-Ge faaliyetlerini gerçekleştirmektir.

TEMSAN, bugüne kadar Hidroelektrik Santral (HES) Projeleri, Trafo Merkezleri, Termik Santral ve Doğalgaz Çevrim Santrallerinde birçok projeye anahtar teslim hizmet vermiş ve vermeyi sürdürmektedir. TEMSAN son dönemde iklim değişikliğinin getirmiş olduğu fırsatları değerlendirmek üzere de yeni faaliyet alanlarına yönelmiş ve bu kapsamda yerli ve milli enerji teknolojilerinin geliştirilmesine odaklanmıştır. Bu amaca yönelik olarak 2017 yılında faaliyetlerine başlayan Ar-GE Merkezi Müdürlüğü Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına yerinde tasarım merkezi olabilmek için başvuruda bulunmuş ve 21.01.2022 tarihinde Tasarım Merkezi Unvanı almaya hak kazanmıştır. Böylece TEMSAN kamu kurum ve kuruluşları içinde bu unvanı kazanan ilk ve şimdilik tek kuruluş olmuştur.

 Bu Tasarım Merkezi’nde tasarlanan ve üretilen milli enerji teknolojilerimiz ile iklim değişikliğinin enerji politikalarına önemli katkıda bulunmayı amaçlıyoruz. Şimdi bu teknolojilerimizi kısaca tanıyalım.

• MOBİTEM

Kırsal bölgelerde tarımsal sulama, deprem, sel ve yangın gibi afet ve acil durumlarda kullanılmak üzere tasarlanmış hibrid mobil enerji sistemidir.

MOBİTEM Light, Elektriğe ulaşımın kısıtlı olduğu küçük ölçekli tarımsal sulama yapılan alanlar için, güneşenerjisini verimli şekilde kullanarak sulama yapma imkanı tanımaktadır.

Teknik Özellikleri:

1. 2500×3500 mm ölçüleri
2. O1 Belgeli Taşıyıcı Sistem
3. 4×535 W Çift Taraflı Monokristal Güneş Paneli
4. 4×100 AH Jel Akü
5. 6,5 kW Tam Sinüs Inverter
6. 2 HP Jet Pompa
7. 200 L Su Deposu

MOBİTEM PRO ise Elektriğe ulaşımın kısıtlı olduğu orta ve büyük ölçekli tarımsal sulama yapılan alanlar için, güneş enerjisini verimli şekilde kullanarak sulama yapma imkanı tanımaktadır.

1. 2550×5000 mm ölçülerinde
2. O2 Belgeli Taşıyıcı Sistem
3. 12×400 W Monokristal Güneş Paneli
4. 4×200 AH Jel Akü
5. 10 kW Tam Sinüs Inverter
6. 5,5 Hp Jet Pompa
7. 2,5 m³ Su Deposu

BIOTEM, kırsal alanlarda büyükbaş hayvancılık ile uğraşan çiftçilerimizin hayvan atığı ile üreteceği biyogazı bireysel ihtiyaçları doğrultusunda kullanması amacıyla geliştirilmiştir. BİOTEM, 1-3 büyük başhayvanın organik atığını kullanarak biyogaz üreten ve üretilen gaz ile 1 hanenin 3 öğün yemeğini pişirebilecek kapasiteye sahip bir biyogaz ünitesidir. Özellikle doğalgazı olmayan kırsal kesimde yaşayan ve hayvan besleyen çiftçilerimiz için geliştirilmiş olan bir üründür. Ürün Ankara’nın 14 farklı yerine test amaçlı yerleştirilmiştir. Buralardan elde edilen sonuçlara göre ülkemizin değişik iklim bölgelerinde 15 farklı pilot uygulama çalışmaları kurulumları yapılmıştır.  Ege Üniversitesi Biyokütle Enerji Sistemleri ve Teknolojileri Uygulama ve Araştırma Merkezi ile bu kapsamda protokol imzalanarak İzmir’de 3 ünite kurulumu yapılmıştır. Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Teşkilatı (UNIDO) ile iş birliği geliştirilerek teknik ve test uzmanı desteği alınmıştır. Ünitelerin teknik değerlerini takip edebilmek adına uzaktan takip sistemi geliştirilerek TEMSAN Enerjinin İnterneti Platformu (TEİP) devreye alınarak BİOTEM cihazlarının verileri dijital olarak izlenmektedir.

• HIDROTEM

HİDROTEM, su kaynaklarından hızlı, ekonomik ve kolay elektrik üretmek için tasarlanmış kompakt bir hidroelektrik santralidir. Özellikle 1 MW altı tesislerde inşaat maliyetleri ve montaj süresini kısaltarak kolay işletme imkanı sağlamaktadır.

   Temel avantajları:                                                                       

1. İnşaat Gerektirmez
2. Mobil Cihazlarla Uzaktan Kontrol Edilebilir
3. Tak Çalıştır
4. Kolay Nakliye
5. Hızlı Kurulum ve Devreye Alma
6. Pratik Yazılım

Teknik Özellikleri: 

1. 0,5 kW-1MW üretim olanağı
2. 220 V AC / 380 V AC Çıkış
3. 4 lt/sn-1200 lt/sn Debi
4. 6 m- 300 m Düşü
5. % 85- % 95 verim
6. Banki tipi türbin (ihtiyaca göre farklı
7. tipte türbin tasarımı yapılabilmektedir.)
8. Off-Grid/On-Grid şebekelere uygun

HİDROEM, test edilmek amacıyla Bursa’nın Kestel ilçesinde bulunan Baba Sultan Türbesi ve Camii’nin elektrik ihtiyacını karşılamak için caminin hemen yanından geçen sulama deresine kurulmuştur. Saatte 6,6 kW a kadar elektrik enerjisi üreten ürün, cami ve türbenin çevre aydınlatması, ezan ses sistemi ve ısıtma gibi ihtiyaçlarını karşılamakta ve böylece aylık 8000 TL elektrik maliyetinden tasarruf sağlamaktadır.

• PİKOTEM

Çok küçük güçlerde, taşınabilir, dere veya su kanallarında enerji üretebilen su türbin sistemidir. 20W ve 750 W güçlerinde iki ayrı çanta tipi piko-türbin olarak tasarımları gerçekleştirilmiştir.

PİKOTEM 20 En az 10 lt/sn debisi olan suyun ortalama 50 cm yükseklikten türbine girmesi sağlanarak 20 Watt’a kadar elektrik üretimi gerçekleştirilebilmektedir.

Teknik Özellikleri:

1. 350 /270 / 176 mm boyutlarında ürünümüz Alüminyum Çark ve Gövdeden yapılmıştır. Su geçirmez kulpuyla eldetaşınabilmektedir.
2. Debi: 10-20 lt/sn
3. Düşü: 50 cm
4. Banki tipi su türbini
5. 3 metre enerji kablosu
6. 5 V 2 A USB Port
7. 220 V 0.1 A AC çıkış

PİKOTEM 750 ise en az 2 lt/sn debisi olan suyun ortalama 18 m yükseklikten türbine girmesi sağlanarak 750 Watt’a kadar elektrik üretimi gerçekleştirilebilmektedir.

Teknik Özellikleri:

1. 950 / 450 / 400 mm boyutlarında paslanmaz çark ve metal gövdeden yapılmıştır. Tekerlekleri sayesinde taşınabilmektedir.
2. Debi: 2-6 lt/sn
3. Düşü: 18-20 m
4. Gerilim Analizörü
5. Pelton Tipi Su Türbini ve AC Alternatör
6. 220 VAC 4A çıkış

 

Hakkı Karataş / DEİK Ekonomik Araştırmalar Direktörü ve Baş Ekonomist