Türk Şirketleri Küresel Pazarlarda Güçleniyor

Dijitalleşme, sürdürülebilirlik ve yeni pazarlara açılım, Türk şirketlerinin küresel rekabette daha güçlü bir konuma gelmesini sağlıyor

Küresel ticaretin dinamikleri hızla değişirken, Türk firmaları da bu dönüşüme ayak uydurmak için yeni stratejiler geliştiriyor. Dijitalleşme, sürdürülebilirlik ve tedarik zincirlerindeki dönüşüm, ihracatçılar için hem fırsatlar hem de zorluklar yaratıyor. Türk şirketlerinin yurt dışındaki yatırımları artarken, ihracata etkileri de giderek daha fazla hissediliyor. Biz de tüm bu konuları DEİK/Yurt Dışı Yatırımlar İş Konseyi Başkanı Kübra Orakçıoğlu Kazan ile konuştuk. Kazan, küresel ticaretteki son gelişmeleri, Türkiye’nin ihracat potansiyelini ve yeni pazarlara açılma stratejilerini değerlendirdi.

SON YILLARDA KÜRESEL TİCARETTE HANGİ BÜYÜK DEĞİŞİMLER YAŞANDI? BU DEĞİŞİMLER İHRACATÇILAR İÇİN NE GİBİ FIRSATLAR VE RİSKLER DOĞURDU?

Küresel ihracat trendlerine baktığımızda iki ana başlık öne çıkıyor: sürdürülebilirlik ve dijitalleşme. Ekonomik, siyasi ve kültürel yapılar değiştikçe ticaret de dönüşüyor. Davos’un 2025 gündeminde dünyayı yeniden inşa etmek, insana yatırım yapmak ve iklim değişikliği gibi konular ön planda. İhracat da bu değişimlere paralel olarak yeni bir boyut kazanıyor. Türkiye’nin ihracatının % 60’ından fazlası Avrupa’ya yapılıyor ve Avrupa, sürdürülebilirliği en çok önemseyen bölgelerden biri. Bu nedenle ihracatçı firmaların önümüzdeki dönemde sürdürülebilirlikle ilgili kapsamlı raporlar ve belgeler hazırlaması gerekecek. Küresel trendler bu yönde değişiyor diyebiliriz.

KÜRESEL TEDARİK ZİNCİRİNDE YAŞANAN DÖNÜŞÜM TÜRKİYE’Yİ NASIL ETKİLİYOR? TÜRK FİRMALARININ BU YENİ DÜZENE UYUM SAĞLAYABİLMESİ İÇİN NELER YAPMASI GEREKİYOR?

Küresel ticarette değişen dinamikler, ihracat yapılan pazarların da farklılaşmasına neden oluyor. Pandemi döneminde coğrafi yakınlığa sahip ülkelere ihracat öne çıkarken, günümüzde firmalar kendilerini ticari anlamda yakın hissettikleri pazarlara yöneliyor. Türkiye’nin avantajı, stratejik konumu sayesinde farklı bölgelere ihracat yapabilmesi. Ancak, Türk firmalarının sürdürülebilirlik ve dijitalleşme gibi konulara daha fazla odaklanması gerekiyor. Çünkü ihracat yaptığımız ülkelerin de belirli yükümlülükleri var ve biz bu kurallara uyum sağlamazsak rekabet gücümüzü kaybedebiliriz. İstanbul Sanayi Odası’nın araştırmasına göre, sürdürülebilirlikle ilgili ihracatçılarımızın % 60’ı gerekli raporları hazırlamış durumda. Gelişmiş ülkelerde ise bu oran % 80 civarında. Ticaret Bakanlığı, Yeşil Mutabakata uyum konusunda minimum 300 bin dolarlık ihracat yapan şirketler için özel destek programları sunuyor. Bu desteklerle firmaların sürdürülebilirlik çalışmalarını daha hızlı tamamlaması sağlanıyor.

TÜRK ŞİRKETLERİNİN YURT DIŞINDAKİ YATIRIMLARI ARTIYOR MU? BU YATIRIMLARIN İHRACATIMIZA ETKİSİNİ NASIL GÖRÜYORSUNUZ?

Türk firmalarının yurt dışı yatırımları her geçen yıl artıyor. Son 10 yılda bu alanda sürekli bir yükseliş trendi var. 2023 yılında 2.146 firmamız yurt dışında yatırım yaptı ve Türkiye’nin yurt dışı sermaye pozisyonu 57,9 milyar dolara ulaştı. Türk firmaları 130 ülkede faaliyet gösteriyor ve bu yatırımlarla yaklaşık 190 bin kişiye istihdam sağlanmış durumda. 2022 yılında bu sayı 170 bin civarındaydı, yani istikrarlı bir artış söz konusu. Yatırımlar ihracatımızı da doğrudan destekliyor. 2023’te en fazla yatırım yapılan ülke Hollanda oldu ve toplam yatırımların dörtte biri bu ülkeye yapıldı. Orta Doğu ve Orta Asya yatırımları yüzde 15 artarken, Kuzey Amerika’ya yapılan yatırımlar yüzde 5 büyüdü. En çok yatırım yapılan sektör ise finans sektörü. Bunun yanı sıra madencilik, inşaat, ulaştırma, altyapı, toptan ve perakende ticaret gibi sektörlerde de önemli yatırımlar var.

TÜRK İHRACATÇILARININ YENİ PAZARLARA AÇILMASINI DESTEKLEMEK İÇİN NE TÜR ÇALIŞMALAR YÜRÜTÜLÜYOR?

Ticaret Bakanlığı tarafından sağlanan geleneksel ihracat desteklerinin yanı sıra Yeşil Mutabakata Uyum Destekleri devreye alındı. Kira, mağaza ve tanıtım gibi destekler hâlihazırda mevcut. Ayrıca e-ihracat destekleri oldukça yeni ve bu alanda firmalara ciddi teşvikler sağlanıyor. En büyük ihracat desteklerinden biri olan Marka ve Turquality Desteği, markaların küresel ölçekte büyümesini destekliyor. Bakanlık, her yıl hedef ülkeleri açıklıyor ve bu ülkelere ihracat yapmak isteyen firmalara ek % 20 destek sağlıyor.