Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Alanı Dönemine Hazır Mıyız?

“Tek Bir Afrika” mümkün mü? Yıllarca zor şartlarda kalkınma savaşı veren Afrika ülkeleri, demografik gücün ve artan orta sınıfın baskısıyla çıkış yolları arıyor. Afrika Kıtasal Serbest Ticaret Alanı Anlaşması, 1 Ocak 2021 itibarı ile yürürlüğe girse de uygulama esasları ve tam bir serbest ticaret uygulamasının mümkün olup olmaması hala tartışma konusu.

AfcFTA Sekretaryası bu güçlü ideayı uygulanır kılmak için girişimlerini sürdürüyor. En son 7 Ekim 2022 tarihinde Gana’da çok önemli bir toplantı gerçekleştirdi. Bu toplantıya Ruanda, Kenya, Mısır, Kamerun, Gana, Tanzanya, Tunus, Mauritus ülkelerinin ticaretten sorumlu bakanları katıldı ve ‘Rehberli Ticaret Girişimi’ adında ilk defa tercihli mal geçişleri için ürünleri seçip onayladılar.

Pilot olarak uygulamaya konan bu işlemle 8 ülke aralarında ortak kararlaştırdıkları ürünlerden vergisiz bir şekilde ticaret yapılmasını onayladı. Uygulama ile birlikte Ruanda’nın ilk kahvesi gümrüksüz olarak Gana’ya gönderildi. Yayınlanan rehberle hangi ürünlerde gümrük muafiyeti olacağı ve işlemlerin nasıl ilerleyeceği belirtildi. Uygulamanın önümüzdeki dönemde genişletilmesi bekleniyor.

Afrika tek ve ortak bir pazar haline giderken Türkiye bu geçişe hazır mı? Elinde hangi enstrümanlar var? Bu süreçte Türkiye’nin sahaya süreceği en büyük gücün Türkiye kobileri olacağını düşünüyorum. Afrika’da yatırım süreçleri ve küresel firmaların yeni stratejilerini Afrika start-up’ları ve Afrika kobileri üzerine kurduğunu görüyoruz. Google Afrika Start Up’ların dijital dönüşümü için 1 milyar dolarlık bir fon ayırdı. Google’ı bu büyük fonu ayırmasına götüren süreçte, büyüyen ve gelişen Afrika internet ekonomisi 2025 yılına kadar 180 milyar doları bulacak olmasının payı büyük.

Afrika Özel Sermaye ve Risk Sermayesi Birliği’ne göre Afrika’lı Start Up yatırım değeri bu yıl ilk altı ayda 3.5 milyar dolar seviyesine ulaştı. Bu rakam bir önceki yılın aynı dönemine göre %200’den fazla artmış. En önemli noktalardan birisi de bu start-up’ların %27’si kadın kurucular tarafından oluşturulmuş durumda. Yakın gelecekte bu rakamın 7 milyar doları bulması tahmin ediliyor.

Afrika’nın tek bir ortak pazara doğru giderken gelişmeleri bunlarla da sınırlı değil, AfcFTA Sekretaryası geçtiğimiz hafta düzenlenen ticaret bakanları toplantısında McDan Group ile bir mutabakat zaptı imzaladı. McDan Group yeni aldığı kargo uçakları ve deniz ticaret gemileri ile Afrika ülkeleri arasında serbest ticarete katkı verecek lojistik hizmetler sunacak.

Tüm bu gelişmeler ışığında Türkiye, sahaya kobilerini sürerek bu satrançta stratejik hamlesini yapabilir. Artan nüfusun geliştirdiği talebe yetişmek ve şimdiden Afrika Kobileri ile geleceği inşa etmeye yönelik reel adımlar atmalıyız. 50 yılda Almanya’nın nüfusunu sadece %6 arttırdığını, bu dönemde Nijerya’nın nüfusunu nerede ise 4 katına çıkardığını unutmamız ve talebin nereye kayacağını iyi analiz etmemiz gerekmektedir.

Peki Çözüm Ne?

Büyüyen ve gelişen Afrikalı Kobiler tedarikçi arayışına girdiğinde Türk Kobilerini hemen yanı başında bulacağı sistemleri dizayn etmeliyiz. Afrika’da stratejik bölgeler seçilerek Kobilere özel ortak depo sistemleri ve ihracat geliştirme merkezleri kurmak zorundayız. Fildişi Sahilleri, Gana, Nijerya, Etiyopya gibi stratejik ülkelerde kurulabilecek kobi ihracat merkezleri ve ortak depo sistemleri, bu ülkelere komşu birçok farklı ülkeyi de besleyen lojistik tedarik üsleri olabilir.

Aslında çözüm çok da zor değil, Türkiye Kobilerini destekleyecek bir lojistik merkez (bu ilk etapta çok büyük olmak zorunda değil) kurularak, bu merkeze üye her kobiye 1 raf kiralanır, her kobi bu rafa numune ve katalog koyar ve eğer isterse istediği miktarda stoku da bu merkezde barındırabilir. İnternet, basın, saha çalışmaları ile tanıtılan bu merkez, Türkiye’den tedarik yapmak isteyen, Türkiye ile iş geliştirmek isteyen her Afrikalı Kobinin ziyaretine açık olacak, merkeze gelen Afrikalı Kobiler hangi sektörde ürün tedarik etmek istiyorsa, bu ihracat merkezinden ilgili raflarda numune ve katalogları yerinde inceleyebilir, tasarlanacak yazılım sayesinde ürün sepeti oluşturabilir. Seçmiş olduğu Türk partner ile lojistik merkezde online toplantı organize edebilir, böylece Türk Kobileri sahada sürekli temsil edilir ve Afrika Kobileri Türkiye’den partner bulma noktasında sürekli bir muhatap bulur. Bu sistem sahadaki Ticaret Müşavirliklerimizin de elini kolaylaştıracak, güçlü temsili destekleyecektir. Bu tip çözümlerle sahada Türk Kobilerini, onların esnek ve hızlı tedarik zinciri adaptasyonunu fark eden Afrikalı Kobilerin ilk tercihi olmamız çok olası. Bu büyük fırsatı kaçırmamak için Afrika Kobi Temalı bir stratejik eylem planı hazırlamak zorundayız. Tek Bir Afrika tahminimizden daha da yakın…

Utku Bengisu

Endüstri Mühendisi

Afrika Ticaret Merkezleri Kurucusu